Tasarım Odaklı Düşünme veya Design Thinking Nedir?

Tasarım Odaklı Düşünme veya Design Thinking Nedir?

İngilizce'de Design Thinking olarak bilinen kavramı Türkçe'ye tasarım düşüncesi ya da tasarım odaklı düşünme olarak çevirebiliriz.

Peki bu tasarım odaklı düşünme nedir?

Bu kavram hakkında birçok tanım yapılabileceği gibi en kısa şekilde problemlerin çözümüne yönelik çözüme dayalı yaklaşım sağlayan bir tasarım yöntemi olarak tanımlayabiliriz. İlgili kullanıcı ihtiyaçlarını anlayarak, sorunu insan merkezli yollarla yeniden çerçeveleyen Design Thinking bilgi ve pratiğe dayalı olarak çözüm sürecini yönetir. Empati, Tanım, Fikir Üretme, Prototip ve Test adımlarından oluşan bu yöntem problemlerle alakalı verilerin toplanması, beyin fırtınası yapılarak fikir geliştirilmesi ve bunları uygulamalı bir yaklaşım benimseyerek deneyimlenip, test edilmesiyle tam olarak tanımlanmamış veya bilinmeyen karmaşık sorunların çözülmesi için son derece yararlıdır. Ayrıca Design Thinking kavramını daha kapsamlı kullanabilmemiz için altı adım mevcuttur. Bu adımları sırayla açıklayacak olursak;

Birinci Adım: Empati Yap

Design Thinking insan odaklı bir tasarım olduğu için doğal olarak ilk aşama empati yapmaktır. Bu aşamada hedefiniz kullanıcıyı anlamaya çalışmak olmalıdır. Kullanıcının deneyimlerini, iyi ve kötü tecrübelerini ve  hedeflerini gözlemleyerek kullanıcı hakkında daha kapsamlı bilgi sahibi olabilirsiniz. Bu noktada dikkat etmeniz gereken şey karşınızdaki kullanıcıya beslediğiniz duygularla elde ettiğiniz bilgilerin birbirinden farklı olduğudur. Tanımadığınız bir insan hakkındaki düşünceleriniz kendi önyargılarınızdan ibarettir ve bu ne yazık ki empati yapmak anlamına gelmez çünkü empati yapmak karşınızdaki kişinin yerine kendinizi koyabilmenizdir.

İkinci Adım: Tanımla

Kullanıcı kitlenizle empati kurduktan sonra yapmanız gereken şey elde ettiğiniz bulguları ve deneyimleri gözden geçirerek onların hayatındaki hangi problemi tanımlamak ve çözmek istediğinize karar vermektir. Ayrıca unutulmamalıdır ki tasarım sürecinin başında aklınızda A sorununa çözüm üretmek varken empati ve gözlem aşamaları sonucu B sorununun çözümüne daha öncelik vermeniz gerektiğine karar verebilirsiniz. Bu durum sizi umutsuzluğa düşürmemelidir çünkü her kullanıcının her sorununa çözüm üretemeyebilirsiniz ancak elinizdeki sorunu en etkili şekilde çözüme kavuşturarak problemi ortadan kaldırabilirsiniz. Bazen tüm sorunları ortadan kaldırmak yerine tek bir sorunu en iyi şekilde çözmek kullanıcılar için daha faydalı olabilir.

Üçüncü Adım: Fikir Üret

Çözüme gitmeye başladığınız bu aşamada çeşitli yöntemler kullanarak olabildiğince çok fikir üretmek önemlidir. Mantıklı veya mantıksız ürettiğiniz fikirleri eleyerek ilerlemek sizi çözüme daha çok yaklaştırır. Bu adımda fikir üretmek için beyin fırtınası, zihin haritalama ve olası en kötü fikir gibi çeşitli çalışmalar kullanılabilir. Problem tanımınızın çeşidine göre bu çalışmalardan uygun olanlarını kullanabilirsiniz. Ayrıca unutmayın ki herkes fikir geliştirebilir. Bunun için sanatçı ya üstün yeteneklere sahip biri olmak şart değildir. Sadece bazı unsurları iyi kurgulamak gerekir. Bunlar;

‍Doğru Zemin; elde ettiğiniz veriler, doğru araştırma ve trend takibiyle zemininizi sağlam inşa etmelisiniz. 

‍Doğru Yapı ; Bu süreci adımlara yaymalı öncelikle fikir üreticilerini konuya ısındırmalı ve genelden özele doğru ilerlemelisiniz. 

‍Doğru İnsanlar; Çevrenizdeki insanları doğru seçmelisiniz. Fikirlerinize değer veren ve daha da geliştirebilecek insanlarla iletişim kurmalısınız. Kimsenin fikirlerinizi baltalamasına izin vermemelisiniz.

Dördüncü Adım: Prototip

Bu aşama problemin çözümü için üretilen fikirlerin ürünün demosuna dönüştürüldüğü aşamadır. Bir sonraki aşamada kullanılabilirliğini test edebilmeniz için ürünün belirli özellikleri gerçeğe uygun şekilde yapılmalıdır. Fakat üretim süreci her zaman istediğimiz gibi ilerlemeyebilir ve bir noktada ürettiğimiz ürünü çöpe atıp yeni bir ürün tasarlamamız gerekebilir. Bu nedenle bu aşamada üretilen ürün, gerçeğinin spesifik özelliklerini içinde barındıran, küçültülmüş ve ucuz versiyonu olmalıdır. Bu aşamanın sonunda tasarım ekipleri ürün hakkında daha somut bilgi sahibi olurlar ve gerçek kullanıcıların ürünü kullanırken nasıl davranacağı, düşüneceği ve hissedeceği ile ilgili daha net bir görüşe sahip olurlar. 

Beşinci Adım: Test et 

Tasarım odaklı düşünme sürecinin son aşamasıdır. Bundan önceki dört aşamada empati yaptınız, tanımlamalar yaptınız, fikirler ürettiniz ve ortaya bir prototip çıkardınız. Şimdi bu prototipi test ederek öngörülen şekilde çalışıp çalışmadığını, kullanıcılarda ne gibi etkiler bıraktığını ve ne gibi eksiklikleri olduğunu görmek gerekiyor. Saptanan problemler sonucu hangi aşamada problem varsa oraya dönülür ve süreç yeniden başlar. Ayrıca her aşamada test edebilirsiniz. Bu durum belki vakit kaybı olarak gözükebilir ama daha sağlam temellerle ilerlemenizi sağlar. 

Bu yazı, Sosyal Garaj gönüllüsü Yunus Emre Aktepe tarafından derlenmiştir.